Covid-19 toont ook het nut van een gezonde levensstijl

Nederland staat al jaren in de top van de Europese landen met de beste gezondheidzorg. Onze gemiddelde levensverwachting is ongekend, menig aangeboren afwijking, evenals hiv en kanker zijn inmiddels behandelbare aandoeningen. Veel ziekenhuizen worden echter overspoeld door patiënten met zogenaamde welvaartsziekten, beter omschreven als ‘op steeds jongere leeftijd optredende ouderdomsziekten’.Die zijn het gevolg van leefstijlfactoren als roken, luchtvervuiling, bewegingsarmoede, ongezonde voeding en/of chronische stress. In een maatschappij waar de liberale moraal hoog in het vaandel staat is het taboe om iemand aan te spreken op deze (veelal) eigen vrije keuze.

Risicogroepen

Met de komst van Covid-19 en de verwachte impact van dit virus op onze populatie stelt het bestaan van bovengenoemde risicogroep gezondheidszorgmedewerkers voor een ethisch dilemma. Immers, onder clinici en wetenschappers wordt steeds duidelijker dat leefstijl een cruciale factor is bij het verloop van een besmetting met Covid-19. Van de patiënten op de IC’s is 80 procent (ernstig) obees. Wat dat betreft zijn de verwachtingen voor de Verenigde Staten hooggespannen. In Nederland is 20 procent van de volwassenen obees, in de VS is dat percentage tweemaal zo hoog.

Mensen met leefstijlgerelateerde ziekten als diabetes type 2, hart-en vaatziekten, obesitas en rokerslongen hebben naar schatting een 250 procent hogere kans op een IC-opname bij infectie met Covid-19. Nu de intensive cares zo goed als vol liggen in de aanloop naar verdere uitbreiding moet wellicht de keuze worden gemaakt tussen een 85-jarige vrouw die nooit eerder een beroep op de gezondheidszorg gedaan heeft door een hele bewuste, gezonde leefstijl, en een 58-jarige man, met zwaar overgewicht en diabetes dan wel een actieve roker met zwaar COPD (ongeneeslijke aandoening van de longen).

Kans op infectie groeit bij frequentere blootstelling

We zijn een sociaal land, de meeste mensen deugen, maar het dilemma voor gezondheidszorgmedewerkers is inmiddels niet meer alleen de keuze tussen de gezonde 85-jarige en de ongezonde 58-jarige, maar betreft nu ook de gezondheid van de gezondheidsmedewerker zelf: immers de kans op infectie wordt mede bepaald door de blootstellingsfrequentie. Stel je je eigen leven in de waagschaal voor iemand die in diens eigen leven geen interesse in een gezonde leefstijl heeft getoond en ergo het risico (en de kosten) daarvan op de maatschappij heeft afgewend? Voor de meeste artsen geldt gelukkig dat zij altruïstisch genoeg zijn om hun zorgtaak te willen blijven vervullen. Aan de andere kant is het vreemd dat we als land dit jaar tientallen miljarden ‘investeren’ in de (late) preventie en behandeling van Covid-19 (tot nu toe meer dan 1.000 sterfgevallen) en in de financieel economische schade daarvan, terwijl we niet meer dan 1 procent van dat bedrag investeren in gezonde leefstijl. En dat terwijl we al geruime tijd weten en nu door corona eens temeer duidelijk wordt, dat een gezonde leefstijl de kans op escalatie van een ziekenhuisopname, en daarmee de kosten, significant reduceert.

Steeds meer aandacht voor leefstijl

Het valt te prijzen dat de huidige bewindslieden van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) gezonde leefstijl afgelopen jaren een impuls hebben gegeven met het Nationaal Preventieakkoord en de ‘Gecombineerde leefstijlinterventie’ in het zorgpakket. Maar VWS verdient hierin meer en bredere steun van andere ministers en de sociale partners. Het stimuleren van een gezonde leefstijlin het sociaal-maatschappelijk en economisch verkeer zou een topprioriteit moeten worden voor werkgeversorganisatie VNO-NCW, de vakbonden, het ministerie van Economische Zaken en het ministerie van Financiën. Dat is in hun eigen belang.

Een ongezonde leefstijl leidt immers niet soms, maar élk jaar tot: miljarden aan onkosten, in de vorm van werkverzuim en de behandeling van (de complicaties van) eerdergenoemde leefstijlziektes, waaronder ook bepaalde vormen van kanker, maar dus ook tot sterk verhoogde risico’s en extreem hoge kosten bij een pandemie van een besmettelijke infectieziekte zoals influenza, sars, mers en Covid-19. Bedenk daarbij dat onze wereldbevolking en veestapel en de intercontinentale migratie van mensen nog altijd toeneemt, terwijl ook de (illegale) handel en consumptie van wilde dieren nog immer geen volledig halt is toegeroepen. Daardoor zullen uitbraken van virale epidemieën in de toekomst eerder norm dan uitzondering zijn. Zo beschouwd zou het de mensen die door leefstijl ongezond zijn , maar ook financieel-economisch Nederland sieren als zij de komende jaren een gezondere leefstijlzouden hanteren, etaleren (dus geen kroketten verkopen in een ziekenhuis of Tweede Kamer), stimuleren, propageren en faciliteren. Dat komt niet alleen de betaalbaarheid van de zorg en de werkmentaliteit van medewerkers in de zorg ten goede, maar ook de immuniteit en daarmee de sterftekans van álle bovengenoemde risicogroepen bij pandemieën als deze.