Ongezonde stress is stress die je niet helpt en wel veel energie kost. In dit blog vertel ik je wanneer stress gezond is, wanneer ongezond, en wat het met je doet.
Wat is stress?
Stress is een vorm van spanning in je lichaam als reactie op een prikkel, vanuit de buitenwereld of vanuit jezelf.
Je voelt stress bijvoorbeeld doordat je hart sneller gaat kloppen, je pijn in je maag of buik hebt, je keel dicht zit, je hebt hoofdpijn of bent regelmatig boos of juist verdrietig. Allemaal signalen dat er iets gebeurt waardoor je lichaam zich voorbereidt op actie, tegen iets gaat vechten of juist iets wil vermijden.
Stress kan ontstaan in al je levensgebieden; in je werk, hobby, relatie, familie, school, gezondheid, financiële situatie.
Soms is die spanning nuttig en helpt het je, soms werkt het alleen maar tegen je.
Wanneer is stress gezond?
Positieve of gezonde stress
Van oudsher is stress iets positiefs; het waarschuwt je voor gevaar (denk aan de holbewoner en de tijger die te dicht in de buurt komt). Zo helpt het je te overleven. Stress maakt je alert en helpt je je voor te bereiden op bijvoorbeeld een belangrijke wedstrijd of prestatie op je werk. Het maakt je scherp en zet je aan tot actie. Je lichaam maakt energie vrij waardoor je beter presteert. Een mooi voorbeeld: positieve stress zorgt ervoor dat je je beter kunt concentreren de dag voor je examen.
Na afloop neemt de stress af en komt je lichaam weer tot rust.
Of je stress als positief of negatief ervaart, is per persoon anders. Sommige mensen springen het liefst iedere dag van een hoge berg, een ander moet er niet aan denken.
Wanneer wordt stress ongezond?
Negatieve of ongezonde stress
Als je stress krijgt van iets wat je vervelend of zelfs naar vindt, dan is er sprake van ongezonde stress. Het geeft geen energie, nee, het vreet energie.
Deze soort zorgt ervoor dat je niet meer zo goed presteert, het belemmert je in de dingen die je moet doen.
Vaak gaat deze stress je leven op verschillende vlakken beïnvloeden Je krijgt bijvoorbeeld stress door de werkdruk op je werk, en je gaat je hier zo moe en ellendig door voelen dat je thuis niet meer te genieten bent en je relatie eronder gaat lijden. Deze situatie wil je natuurlijk vermijden.
Wanneer ontstaat stress?
De optimale situatie: er is evenwicht tussen wat je kunt dragen (je draagkracht) en wat je moet doen of ervaart (draaglast)
Je bent in balans:
Als je draaglast groter is dan je aankunt, zakt de weegschaal door en ben je niet meer in balans. Je bouwt spanning op.
Omgekeerd kan ook; als je draagkracht groter is dan wat je te doen hebt bouw je ook spanning op: dit noemen we de bore-out. Je verveelt je, je hebt te weinig uitdaging.
Je kunt stress krijgen door dingen die in je omgeving gebeuren (van werkdruk tot ontslag tot ziekte en verlies van een geliefd persoon). Ook kun je spanning opbouwen door de gedachten die je hebt; je piekert over dingen die zouden kúnnen gebeuren, of blijft malen over dingen die in het verleden gebeurd zijn en waarover je nog steeds boos of verdrietig bent.
Hoeveel last je ergens van krijgt is voor iedereen anders. Een voorbeeld: Als je veel te veel op je bordje hebt liggen, kun je grofweg twee dingen doen: door zwoegen of hulp vragen/nee zeggen. Mensen die iets perfect willen doen, zich super verantwoordelijk voelen, of hun imago hoog willen houden zullen langer doorgaan dan mensen die meer kunnen relativeren en de lat wat minder hoog leggen. “Goed is goed genoeg”.
Wie te lang doorgaat ondermijnt zijn eigen gezondheid. Je verbruikt al je energie, wordt moe en je zenuwstelsel wordt zwaar belast.
Wat doet het met je?
Bij langdurige stress is de balans tussen je belastbaarheid (draagkracht) en je belasting (draaglast) verstoord en kun je klachten krijgen:
Lichamelijk
Als je niet tijdig op de rem trapt kun je chronische klachten krijgen.
Cortisol speelt hier een belangrijke rol: het is een hormoon dat extra aangemaakt wordt bij langdurige spanning. Het heeft veel goede eigenschappen: het regelt je waak- en slaapritme en beïnvloedt je spijsvertering en immuunsysteem. In het geval van chronische stress blijft de hoeveelheid cortisol in je bloed echter hoog, hierdoor raakt je immuunsysteem uitgeput. Dit kan leiden tot onder andere: diabetes en overgewicht, vermoeidheid en slapeloosheid, depressie, verminderde werking van het immuunsysteem, en hart- en vaatziekten.
Mentaal
Langdurige negatieve stress belast het zenuwstelsel. Je bent bijvoorbeeld snel geïrriteerd, sneller boos (kort lontje), voelt je machteloos, schrikkerig, angstig. Je kunt je moeilijk concentreren of bent besluiteloos.
En nu?
Mocht je hierover een vraag hebben, neem dan contact met me op of laat een reactie achter. Als je een idee wilt krijgen van je eigen stressniveau, doe dan de Stresstest. De test geeft je inzicht in de hoeveelheid stress die je op dit moment opgebouwd hebt.
